नेपालमा हवाइ दुर्घटना कहालिलाग्दो, नियमनकारी निकाय पंगु
०२ मााघ, काठमाडौं । नेपालमा हवाइ दुर्घटनाको कहालिलाग्दो अवस्था छ । काठमाडौंबाट पोखराका लागि उडेको यती एयरलाइन्सको विमान आइतबार पोखरामा दुर्घटनामा हुँदा ६८ जनाको ज्यान गएको छ । विमानमा चालक दलसहित ७२ जना रहे पनि बाँकीको शव फेला परिसकेको छैन ।आइतबारको दुर्घटना नेपालको हवाई सेवाको साढे ६ दशक लामो इतिहासमै सबैभन्दा ठूलो क्षति गरेको छ ।
नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका अनुसार आन्तरिक उडानमा यति धेरै मानवीय क्षति भएको यो नै पहिलो दुर्घटना हो । आठ महिनामा यती समूहका दुई विमान दुर्घटनामा परेका छन् । ८ महिना अघि यतीको भगिनी कम्पनी ताराको जहाज मुस्ताङ जाने क्रममा दुर्घटनामा हुँदा चालकदलसहित २२ जनाको ज्यान गएको थियो ।
नेपाली आकाशमा भएका अन्तर्राष्ट्रिय उडानसहितको इतिहास हेर्दा आइतबारको दुर्घटना तेस्रो ठूलो हो । यो अवधिमा नेपालमा व्यावसायिक आन्तरिक उडानमा ५० दुर्घटना भएका छन् । तीमधये २१ दुर्घटनामा कुनै पनि मानवीय क्षति भएको छैन । २९ दुर्घटनामध्ये पोखराबाहेक मात्रै ३ सय ६४ जनाले ज्यान गुमाएका छन् ।अन्तर्राष्ट्रिय उडानतर्फ भने भट्टेडाँडामा भएको दुर्घटना नै सबैभन्दा ठूलो हो । सन् १९९२ मा पाकिस्तान इन्टरनेसनल एयरको विमान दुर्घटना हुँदा १६७ जनाको ज्यान गएको थियो भने सोही वर्ष ग्यानफेदीमा भएको थाई एयरवेजको दुर्घटनामा ११३ जनाले ज्यान गुमाएका थिए । सन् २०१८ मा त्रिभुवन विमानस्थलमा यूएस बंगलाको विमान दुर्घटनामा ५१ जनाको ज्यान गएको थियो ।नेपालमा हालसम्म हवाइ दुर्घटनामा ९१७ जनाको ज्यान गएको छ ।
नेपाली आकाशमा हवाइ दुर्घटना बढ्दै जानु चिन्ताको विषय हो । व्यावसायिक आन्तरिक उडानमा चाप बढिरहेका बेला चुस्त व्यवस्थापन हुन सकेको छैन ।खासगरी नेपालमा पुराना र थोत्रा जहाज पनि उडाउने गरिन्छ । जसकारण दुर्घटनो जोखिम पनि बढी छ ।पोखरा दुर्घटनापछि आइतबार नै बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले वायु सेवा कम्पनीले आन्तरिक उडानमा रहेका जहाजको अनिवार्य प्राविधिक जाँच गर्नुपर्ने व्यवस्था गर्न निर्देशन दिएको छ ।
‘आगामी दिनमा हवाइ दुर्घटना हुन नदिन सबै वायुसेवा कम्पनीको अनिवार्य प्राविधिक परीक्षण गर्ने निर्देशन दिने निर्णय भएका छौं। अनुगमन नागरिक प्राधिकरणले गर्नेछ,’ उनले भने।तर, यो नियमित काम हो । प्राविधिक जाँचको नियमनको अधिकार नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणलाई छ । तर, प्राधिकरण नियमनभन्दा पनि पंगु बनेको छ ।आइतबारको दुर्घटनापछि सरकारले अध्ययन समिति बनाएको छ । तर, नेपालमा जहाज दुर्घटनापछि अध्ययन समिति बने पनि प्रतिवेदन सार्वजनिक हुँदैन । सार्वजनिक भइहाले पनि कार्यान्वयन हुँदैन । सरकारले छानविन समिति बनाएर सामान्य कर्मकाण्ड मात्रै पूरा गरेको आरोप लाग्ने गरेको छ । यसको मुख्य दोष नियमनकारी निकाय उड्डयन प्राधिकरण र उड्डयन मन्त्रालयलाई जान्छ ।
अब प्राधिकरणले नेपालमा संचालनमा रहेका जहाज कति पूराना छन् ? ती जहाजको मर्मत सम्भार कसरी हुन्छ ? विस्तृत अध्ययन गर्न जरुरी छ । युरोपेली युनियन (इयु)ले नेपालको हवाइलाई कालोसूचीमा राखेको छ नै ।