६ महिनाभित्र शरीरमा के-के परिवर्तन हुन्छ, जब हामी चुरोट छाड्छौं

३१ वैशाख, काठमाडाैं । समाजमा चुरोट सेवन गर्ने लत भएका अनगिन्ती मान्छे भेटिन्छन् । चुरोट सेवन स्वास्थ्यका लागि निकै हानिकारक छ, भन्ने कुरा सेवनकर्तामध्ये प्राय:लाई थाहा हुन्छ नै । तर, तलका धेरैले यसलाई चाहेर पनि छाड्न सकिरहेका हुँदैनन् । कसैले केही समय छाडेर सकिएन भन्दै फेरि सुरु गरेको पनि हामी पाउँछौँ ।

चुरोट खान छाड्नु स्वास्थ्यका दृष्टिकोणले क्रान्तिकारी र जीवन परिवर्तन गर्ने निर्णय हो । चुरोटको धूम्रपानले फोक्सो, मुटु, रक्तनली र समग्र शरीरमा गम्भीर हानि पुर्‍याउँछ । जब चुरोट खान छाडिन्छ, शरीरले तुरुन्तै मर्मत र पुर्ननिर्माणको प्रक्रिया सुरु गर्छ । चुरोट छाडेको ६ महिनामा शरीरमा उल्लेखनीय परिवर्तनहरू देखिन्छन्।

यी परिवर्तनहरू व्यक्तिको शारीरिक, मानसिक र जीवनशैलीसँग सम्बन्धित हुन्छन्।

चुरोटको प्रभाव र छाड्ने प्रक्रिया

चुरोटमा निकोटिन, टार, कार्बन मोनोअक्साइड र हजारौं हानिकारक रसायनहरू हुन्छन्, जसले शरीरका विभिन्न अंगहरूलाई हानि पुर्‍याउँछन् । चुरोट छाड्दा शरीरले यी विषाक्त पदार्थहरू हटाउन थाल्छ र रक्तसञ्चार, फोक्सोको कार्यक्षमता र रोगप्रतिरोधी प्रणालीमा सुधार हुन्छ ।

चुरोट छाडेपछि पहिलो ६ महिनामा शरीरमा हुने परिवर्तनहरूले दीर्घकालीन स्वास्थ्य लाभको आधार तयार गर्ने कुरा अनुसन्धानहरूले पनि देखाएका छन् ।

के हुन्छ त परिवर्तन ?

१.रक्तसञ्चार र मुटुको स्वास्थ्यमा सुधार

चुरोटको धुँवाले रक्तनलीहरूलाई साँघुरो बनाउँछ र रक्तचाप बढाउँछ, जसले हृदयघात र स्ट्रोकको जोखिम बढाउँछ ।अमेरिकन हर्ट एसोसिएनले सन २०२० मा गरेको एक अनुसन्धान अनुसार चुरोट छाडेको २४ घण्टाभित्रै कार्बन मोनोअक्साइडको स्तर घट्छ र रगतमा अक्सिजनको मात्रा बढ्छ ।

२-३ महिनाभित्र रक्तसञ्चारमा सुधार हुन्छ, र ६ महिनाभित्र हृदयघातको जोखिम उल्लेखनीय रूपमा कम हुन्छ। रक्तनलीहरूको लचिलोपन बढ्छ र रक्तचाप सामान्य स्तरमा फर्किन थाल्छ।

२.फोक्सोको कार्यक्षमतामा सुधार

चुरोटले फोक्सोको सिलियालाई हानि पुर्‍याउँछ, जसले फोक्सोलाई सफा राख्ने प्रक्रियालाई बाधा पुर्‍याउँछ। चेस्ट जर्लनमा २०१९ मा प्रकाशित एक अध्ययनले देखाउँछ कि चुरोट छाडेको १-३ महिनाभित्र फोक्सोको सिलियाले आफूलाई मर्मत गर्न थाल्छ ।

६ महिनाभित्र, फोक्सोको कार्यक्षमता १० देखि ३० प्रतिशतले सुध्रिन्छ, जसले सास फेर्न सजिलो हुन्छ खोकी कम हुन्छ र श्वासप्रश्वाससम्बन्धी समस्याहरू (जस्तै, क्रोनिक ब्रोन्काइटिस) को जोखिम घट्छ।

३.रगतमा निकोटिन र विषाक्त पदार्थहरूको कमी

चुरोट छाडेको ४८ घण्टाभित्र रगतमा निकोटिन र अन्य रसायनहरूको स्तर शून्यमा झर्छ । जर्नल अफ टक्सिकोलोजीमा २०१८ मा प्रकाशित एक अध्ययनका अनुसार ६ महिनाभित्र शरीरले धेरैजसो हानिकारक रसायनहरू हटाउँछ, जसले रक्तको गुणस्तर सुधार्छ । यसले शरीरका कोशिकाहरूलाई अक्सिजन र पोषक तत्त्वहरू राम्रोसँग प्राप्त गर्न मद्दत गर्छ।

४. छालाको स्वास्थ्यमा सुधार

चुरोटले छालामा रक्तसञ्चार कम गर्छ, जसले चाउरीपन र सुख्खापन निम्त्याउँछ। ब्रिटिस जर्नल अफ डर्माटोलोजीमा २०२० मा प्रकाशित एक अध्ययन अनुसार चुरोट छाडेपछि ३ देखि ६ महिनाभित्र छालाको रङ र लचिलोपनमा सुधार हुन्छ। रक्तसञ्चार बढ्दा छाला चम्किलो हुन्छ, र चुरोटले निम्त्याउने रातोपन र कालो धब्बाहरू कम हुन्छन्।

५. दाँत र मुखको स्वास्थ्यमा सुधार

चुरोटले दाँत पँहेलो हुने समस्या हुन्छ । गिजामा रक्तसञ्चार कम हुने र मुखको क्यान्सरको जोखिम बढाउँछ । चुरोट छाडेपछि ३ देखि ६ महिनाभित्र गिजाको स्वास्थ्यमा सुधार हुने र दाँतको पहेंलोपन कम हुने जर्नल अफ पिरियोडोन्टोजोलीमा २०१७ मा प्रकाशित एक अध्ययनमा उल्लेख गरिएको छ ।

मुखको स्वाद र गन्धको संवेदनशीलता पनि पुनर्स्थापित गर्ने अध्ययनले भनेको छ ।

६. निकोटिनको लतबाट मुक्ति

निकोटिन एक शक्तिशाली लतकारी पदार्थ हो, जसले मस्तिष्कको डोपामाइन स्तरलाई प्रभावित गर्छ। चुरोट छाडेको एक-दुई महिनाभित्रै यसको असर कम हुँदै जाने र तलतल हट्दै जाने विभिन्न अध्ययनहरूमा उल्लेख गरिएको छ । ६ महिनाभित्र धेरैजसो व्यक्तिहरूले निकोटिनको मनोवैज्ञानिक असरबाट मुक्ति पाउने अध्ययनले भनेको छ।

७.चिन्ता र तनावमा कमी

चुरोट खाने व्यक्तिले तनाव कम गर्न सेवन गरेको भन्ने बहाना गरिरहेका हुन्छन् । चुरोट सेवन गर्दा तनावबाट केही क्षणका लागि भने पनि राहत महसुस गरेको उनीहरू विश्वास गर्छन् । तर, वास्तवमा निकोटिनले तनाव र चिन्ता बढाउँछ। चुरोट छाडेपछि ३ देखि ६ महिनाभित्र चिन्ता र तनावका लक्षणहरूमा कमी आउने जर्नल अफ क्लिनिकल साइकियाट्रीमा २०२० मा प्रकाशित एक अध्ययनले भनेको छ ।

चुरोट सेवन गर्न छाडेपछि मस्तिष्कको रसायनिक सन्तुलन पुनर्स्थापित हुने र यसले तनाव तथा चिन्तालाई कम गर्ने अध्ययनमा उल्लेख छ ।

८.निद्राको गुणस्तरमा सुधार

चुरोटले निद्राको चक्रलाई बिगार्छ, जसले अनिद्रा र बेचैनी निम्त्याउँछ। स्लीप मेडिसिनमा २०१८ मा प्रकाशित अनुसन्धानको एक रिपोर्टमा उल्लेख गरिएअनुसार चुरोट छाडेपछि २ देखि ३ महिनाभित्र निद्रा गहिरो र ताजा हुन्छ । ६ महिनाभित्र, व्यक्तिहरूले दिनभर ताजापन र ऊर्जा अनुभव गर्छन् ।

९. शरीरको ऊर्जामा वृद्धि

चुरोटले फोक्सोको क्षमता र अक्सिजन आपूर्तिलाई कम गर्छ, जसले शारीरिक गतिविधिहरूमा असर पार्छ। सन् २०१९ मा गरिएको एक अध्ययनका अनुसार अनुसार, चुरोट छाडेपछि ३ देखि ६ महिनाभित्र शरीरमा स्फूर्ति आउने उल्लेख गरेको छ ।

चुरोट छाड्ने व्यक्तिको शारीरिक क्षमतामा समेत वृद्धि हुन्छ । दौडने, हिँड्ने र अन्य गर्दा उनीहरूले कम थकान महसुस गर्छन् भन्ने कुरा अध्ययनहरूमा उल्लेख छ ।

१०. दीर्घकालीन स्वास्थ्य लाभको आधार

चुरोट छाडेको ६ महिनाले दीर्घकालीन स्वास्थ्य लाभको बलियो आधार तयार गर्छ। चुरोट छाडेपछि फोक्सोको क्यान्सर, मुटु रोग र विभिन्न दीर्घरोगका जोखिम निकै हदसम्म कम भएर जाने ल्यान्सेट जर्लनमा २०१९ मा प्रकाशित एक अध्ययनले देखाएको छ ।