टेलिकमको नाफा आधाले घट्दा प्रबन्ध निर्देशक संगीता पहाडीको कार्यदक्षतामा प्रश्न

०८ जेठ, काठमाडौँ । नेपाल टेलिकम, देशकै सबैभन्दा ठूलो दूरसञ्चार सेवा प्रदायक कम्पनी, पछिल्ला दुई वर्षदेखि वित्तीय दृष्टिकोणले कमजोर बन्दै गएको छ। चालु आर्थिक वर्ष २०८१ को पहिलो नौ महिनाको वित्तीय विवरणले कम्पनीको नाफा आधा घटेको देखाउँछ। यस्तो पृष्ठभूमिमा, कम्पनीको नेतृत्व गरिरहेकी प्रबन्ध निर्देशक संगीता पहाडीको कार्यदक्षता र नेतृत्व क्षमतामाथि गम्भीर प्रश्न उठ्न थालेका छन्।

भारी गिरावट : ४८.६ प्रतिशतले घट्यो नाफा

चालु आर्थिक वर्षको साउनदेखि चैत मसान्तसम्म, कम्पनीले जम्मा २ अर्ब ८४ करोड २२ लाख रुपैयाँ खुद नाफा कमाएको छ। यो अघिल्लो वर्षको सोही अवधिको ५ अर्ब ५३ करोड ७५ लाख रुपैयाँ नाफाको तुलनामा ४८.६ प्रतिशतले घटेको हो।

कम्पनीको कुल आम्दानी पनि घटेको छ। अघिल्लो वर्षको ३१ अर्ब २० करोड रुपैयाँबाट घटेर यो वर्ष २८ अर्ब ४३ करोड रुपैयाँमा सीमित भएको छ।

ब्याज आम्दानीमा ठूलो धक्का

नाफा घट्नुको प्रमुख कारण भनेको ब्याज आम्दानीमा आएको ठूलो गिरावट हो। नेपाल टेलिकमले ठूलो मात्रामा रकम बैंक निक्षेपमा राख्ने गर्छ, जसबाट कम्पनीले स्थिर आम्दानी गर्दै आएको थियो।

तर यस वर्ष ब्याज आम्दानी ४६ प्रतिशतले घटेर, अघिल्लो वर्षको ५ अर्ब १९ करोड रुपैयाँबाट घटेर २ अर्ब ८० करोड ३५ लाख रुपैयाँमा झरेको छ।

सञ्चार सेवाबाट प्राप्त आम्दानी भने सन्तुलित देखिएको छ — अघिल्लो वर्षको २५ अर्ब ४८ करोडको तुलनामा यो वर्ष २५ अर्ब ३१ करोड रुपैयाँ मात्र घटेको छ।

प्रतिसेयर आम्दानीमा पनि गिरावट

आर्थिक मन्दीको असर कम्पनीको प्रतिसेयर आम्दानी (EPS) मा समेत देखिएको छ। अघिल्लो वर्षको ४१ रुपैयाँ EPS घटेर यस वर्ष २१ रुपैयाँ ५ पैसामा झरेको छ।

टेलिकमको चुक्ता पूँजी १८ अर्ब रुपैयाँ छ भने जगेडा कोषमा ७२ अर्ब ७० करोड रुपैयाँ सञ्चित रहेको छ। हाल कम्पनीको प्रतिसेयर नेटवर्थ ५०३ रुपैयाँ ९३ पैसा रहेको छ।

आइतबार बजार बन्द हुँदा टेलिकमको सेयर मूल्य ८७० रुपैयाँ प्रति कित्ता रहेको थियो, जुन मूल्य पनि अघिल्लो वर्षको तुलनामा घटेको हो।

नेतृत्वमाथि उठेका प्रश्नहरू

नेपाल टेलिकमको यो वित्तीय अवनति कम्पनीको हालकी प्रबन्ध निर्देशक संगीता पहाडीको नेतृत्व क्षमतामाथि औंला उठाउने आधार बनेको छ। झण्डै तीन दशकसम्म टेलिकममै विभिन्न तहमा जिम्मेवारी सम्हालेकी पहाडी २०७९ सालमा कार्यवाहक प्रबन्ध निर्देशक नियुक्त भएकी थिइन्।

उनलाई २०७८ सालमै प्रबन्ध निर्देशकका लागि पहिलो नम्बरमा सिफारिस गरिएको थियो, तर सरकारले त्यसबेला सुनिल पौडेललाई नियुक्त गरेको थियो। पौडेलमाथि पछिमा भ्रष्टाचार र अकुत सम्पत्तिको अभियोग लागेपछि उनी निलम्बनमा परे र पहाडी कार्यवाहकबाट स्थायी एमडी बनिन्।

तर पहाडीको कार्यकालमा न कम्पनीले ठूला प्राविधिक विस्तार गर्न सक्यो, न त लगानीकर्तामा आत्मविश्वास फिर्ता ल्याउन। व्यवस्थापन सुधार, बजार प्रतिस्पर्धा, डिजिटल रुपान्तरण तथा उपभोक्ता सन्तुष्टि जस्ता सूचकहरूमा पनि टेलिकम पछिल्लो समय पछि परेको छ।

रणनीतिक भिजनको अभाव?

विज्ञहरू भन्छन् — टेलिकमले आजको डिजिटल प्रतिस्पर्धी बजारमा आफूलाई पुनःस्थापित गर्न ठोस रणनीतिक योजना नल्याउने हो भने, निजी क्षेत्रका प्रतिस्पर्धीले बजारको ठूलो हिस्सा खोस्ने खतरा बढ्दो छ।

एक पूर्व सञ्चार सचिव भन्छन्, “टेलिकमसँग स्रोत र संरचना छ, तर निर्णय क्षमता र दुरदृष्टिको अभाव देखिन्छ। संगीता पहाडी नेतृत्वमा ठूला सुधारका संकेत देखिएका छैनन्।”

नीतिगत हस्तक्षेप र राजनीतिक प्रभाव?

सरकारी स्वामित्वको कम्पनी भएकाले टेलिकममा राजनीतिक हस्तक्षेप लामो समयदेखि समस्या रहँदै आएको छ। कार्यकारी नेतृत्वमा नियुक्ति तथा ठेक्कापट्टा व्यवस्थापनमा राजनीतिक प्रभावका कारण कम्पनीको दीर्घकालीन हित हेर्ने भन्दा पनि अल्पकालीन फाइदा लिने प्रवृत्ति हावी हुने गरेको देखिन्छ।

नेपाल टेलिकम जस्तो मुलुककै ठूलो दूरसञ्चार सेवा प्रदायक कम्पनीको नाफा र प्रतिसेयर आम्दानी लगातार घट्नु केवल वित्तीय समस्या होइन, यसले कम्पनीको दीर्घकालीन अस्तित्वमाथि नै प्रश्न उठाउँछ।

प्रबन्ध निर्देशक संगीता पहाडीको नेतृत्वमाथि उठेका प्रश्नहरूको जवाफ भविष्यमा देखिने सुधार र पारदर्शितामा निर्भर रहनेछ। यदि सुधारका ठोस संकेत नदेखिए, कम्पनीले न बजारमा प्रतिस्पर्धा गर्न सक्नेछ, न त राज्यको विश्वास जित्न।