अलिखित कथाका पात्रहरू

१३ बर्षको उमेरमै भुमी रक्षाका लागि उठेको सहास

जगदिश्वर थापा

२४ असार, काठमाडाैं । एउटा कुनै इतिहासमा युवाहरूको बहादुर छाती अटल साहस र अदम्य भावनाले आजको नेपाल बन्यो।  उनीहरू वीरताको अवतार थिए । हृदयमा उम्लने जितको ज्वालाका साथ । आफ्नो बाटोमा आउने कुनै पनि अवरोधलाई जित्न तयार थिए टिष्टादेखि कांगडासम्म। अस्तित्वले भरिएको एक आत्म-आत्मविश्वास असीम थियो। यूद्धको मैदानमा पनि जीवनलाई पूर्ण रूपमा बाँच्न सक्ने उनीहरूको क्षमतामा अटल विश्वास थियो । १३ बर्षको उमेरमै अमरसिंहको यूद्धको मैदानमा भुमी रक्षाका लागि उठेको सहास होस् वा त्यो भन्दा कम उमेरदेखि व्यवस्था परिवर्तनको नाममा बन्दुक बोकाइएका नेपाली यूवाका काँधहरू कहिल्यै थाकेनन् गलेनन् ।

पहराको छातिभित्र हिमाली हावा भरेर तराइका फाँटहरूलाइ समेटेर आफ्नो गन्तव्य आफैं कोर्ने, आफ्नो र आफ्नो प्यारो राष्ट्रको लागि राम्रो भविष्यको आकार दिनको लागि ‘नेपाली’ नाम नै पर्याप्त थियो । आफुले चालेका हरेक पाइलाहरूमा, आफ्ना देखेका सपनाहरूमा नेपाल देख्थे । जीवनका चुनौतीहरू अनि  आफ्ना आकांक्षाहरूका पहरा फोरेर, कोशिका जंघारहरू तरेर आफ्ना आत्माहरूलाइ चीलहरूले झैँ आफ्ना नयाँ उचाइहरूमा उडिरहन्थे, अगाडि आउने आँधीहरूको पर्वाह नगरी।

तर आज, समयले आफ्नो गति हरायो र पानाहरू पल्टिए । एक विलापपूर्ण हिंशात्मक परिवर्तनले आजको युवाहरूको बाटो मोडीदियो । आत्म-विश्वासले भरिएका एकपल्ट निडर छातीहरू शंका र अनिश्चितताको बोझले दबिए। आत्मामा बलेको आगो प्रतिक्षण खरानी भयो । जुन कुनै समय थियो अहिले त्यसको अलिंगनको इच्छात्मक आभाष मात्र बाँकी छ।

प्राकृतिक सौन्दर्य र साँस्कृतिक सम्पदाले भरिपूर्ण नेपाल । आफ्नो सिमानाभित्रै सपना, महत्वाकांक्षा र आकांक्षाको खजाना छ । तर प्राकृतिको यही अनुहारमा युवाहरूका सामना गर्ने नसक्नेगरी उठेका भावनात्मक संघर्षहरू । अपुरा हुन तयार सपनाहरू र परिस्थितिको कठोर जटिलताहरू प्रतिविम्वित छन्। आज, नेपाली युवाहरू अलिखित कथाहरूको पात्र बन्दैछन् । कि देश छोडेर नभए जीवन छोडेर  एक हृदयविदारक अकल्पनीय यात्रामा निस्कदैछन् हरेकदिन।

यो आधुनिक युग, जहाँ संसार अन्योल र दबाबले डुबेको छ, युवाहरू यही आधुनिक असुरक्षाको भूलभुलैयामा हराएका छन्। सामाजिक, राजनितिक शङ्काहरूले उनीहरूको हृदय चकनाचुर छ, आत्म-विश्वासलाई मेटाएको छ र भविष्यप्रतिको दृष्टिमा बादल बनेको छ। पारिवारिक दवाव, सामाजिक अपेक्षा र असम्बन्धित दैनिकीले उनीहरूलाई थकित र कमजोर बनाएको छ।  उनीहरूलाइ आफ्नै मूल्यमा शंका छ।

अब उनीहरूले जीवनलाई खुल्ला हातले अँगालेका छैनन्, न उनीहरू साहसी सपनाहरू लिएर अगाडि बढ्छन्। बरु, हिचकिचाउँछन्, असफलताको नतिजाबाट डराउँछन्। उनीहरूको एक समयको बलियो आवाजहरू अब मौन, आत्म-शङ्का र तुलनाको भुमरीमा बीचमा डुबेका छन्। परिवर्तनको यत्रो लडाइमा हरेक त्याग र बलिदान गरेर पनि किन यस्तो छ अवस्था ? सम्पूर्ण जनसंख्याभित्र खै कता छन् यूवा ?

सीमित राष्ट्र:

धेरै विकासोन्मुख देशहरू जस्तै नेपालले पनि आफ्नो प्रगतिमा बाधा पुर्‍याउने अनगिन्ती चुनौतीहरूको सामना गरिरहेको छ। उच्च बेरोजगारी दर, गुणस्तरीय शिक्षाको अभाव, वृद्धिका लागि सीमित अवसरहरू र राजनीतिक अस्थिरताले युवाहरू निराशाको चक्रमा फसेका छन्। राजनितिक सामाजिक सीमितताको ज्वालाहरूले उनीहरूको हृदयमा उज्यालो बनाउने आशाहरू जलेका सपनाहरूमात्रै भेटाउँदैछन्। देश सिमित भएर आफुलाइ परिवर्तनका संवाहक भन्ने र उनिहरूकै छत्रछायाँमा पालिएकाहरूको स्वार्थमा सीमित भएको छ जसको कुनै कुनामा पनि यूवाले आफ्नो अस्तित्वपूर्ण स्थान पाउन्नन् । एक किसिमले थाहै नपाउदै एउटा उमेर उनिहरूको बन्धकी बनिसक्छ, त्यसबाट सहज उन्मुक्तीको बाटो खोज्दै सकिन्छ उमेर।

आशापूर्ण सपनाको खोज:

हरेक युवा नेपालीले आफ्नो आत्मामा सपना देख्छन्, ति  सपनाहरू जुन प्रायः शिक्षा, करियर र व्यक्तिगत वृद्धिको वरिपरि घुम्छन्। तर, गुणस्तरीय शैक्षिक संस्थाको अभाव र सीमित स्रोतसाधनका लागि अथक प्रतिस्पर्धाले यी सपनाहरूलाई टुक्रा-टुक्रा पार्दै युवाहरूलाई आफ्नो उद्देश्य र मूल्यमाथि प्रश्न गर्न बाध्य बनाउँदैछ। अनिश्चित भविष्यको सम्भावनाको सामना गर्दै, धेरैले सहज जीवनयापनको खोजीमा कि त आफ्नो प्यारो देश छोड्ने हृदयविदारक निर्णय गर्न बाध्य छन् र नसक्नेहरूले जीवनबाटै निस्कदैछन्, चुपचाप ।

मिठो झैं लाग्ने तितो विदाई:

समयान्तरभित्रैका अनेक मार्मिक दृश्यहरू बारम्बार साक्षी छन् युवा ।  प्रतिभाशाली दिमाग र मुटुभित्र माटोको मायालाइ मेचीमहाकालीको किनारतिरै छोडेर लाग्नु छ  प्रदेशमा अवसरहरू खोज्दै, मातृभूमि लाइ यसै अलपत्र छोडेर, कति कुडिँदो हो मन, कति जल्दो हो छाती। विछिप्त अन्धवेगमा झरेका हरेक अशुका थोपा समेटेर आफै रूदैछ देश, अधर्मीहरूबिच सन्तानले छोडेर एक्लै परेकी आमाले झैं। मानव पुँजीको यो पलायनले उनीहरूको अफ्नो परिवारको हृदयमा मात्र होइन, राष्ट्रको भविष्यमा पनि शून्यता सिर्जना गर्दछ। प्रत्येक विदाईले भावनाहरूको मिश्रण बोक्छ – राम्रो भोलिको लागि आशाको झिलमिलाहट, प्रियजनहरूलाई पछाडि छोडेको पीडा र अगाडि के छ भन्ने अनिश्चिततासँग मिसिएको शिरबोझ बोकेर हरेकदिन हराउँछन् एक अदृश्ययात्रामा ।

निराशाको मौन राक्षस:

राजनितिक स्वार्थसमूहको कालो छायाँ भित्र कतै लुकेको छ, निराशाको मौन राक्षस र चुपचाप युवाका सपना र आकांक्षाहरू खाइरहेको छ। सामाजिक दबाब, आर्थिक कठिनाइ, र सीमित समर्थन प्रणालीको सामना गर्दै, धेरै युवा नेपालीहरू भावनात्मक पीडाको निसास्साउने बुलबुलामा फसेका छन्। अपेक्षाहरूको भार, अन्त्यहरू पूरा गर्नको लागि निरन्तर संघर्षको साथमा, उनीहरूलाई निराशाको किनारमा हुत्याइदिन्छ, जहाँ केही अंकुरित नहुने विशाल बगर बाहेक केही छैन ।

परम बलिदान: आत्मघाती निराशा:

अन्धकारमय क्षणहरूमा जब भावनात्मक सङ्घर्षको भार असह्य हुन्छ, तव एउटा मन दुःखद रूपमा निराशाको गहिराइमा फस्छ र आफ्नो जीवन समाप्त गर्ने अकल्पनीय निर्णय गर्छ। हरेक आत्महत्याको पछाडि पीडाको कथा लुकेको छ, अधुरा सपनाहरू र इतिहासमा लडिएका लडाइहरूको क्रन्दन चिच्याउँदैछ, बिना आवाज । यो मौन लडाईहरूको पीडादायी अनुस्मारक हो जुन हाम्रा युवाहरूले हरेक दिन खेल्दैछन्, किनकि उनीहरूले प्रायः निर्दयी र उदासीन महसुस गर्ने संसारमा विचरण गर्दैछन्।

परिवर्तनको लागि आह्वान:

एक राष्ट्रको रूपमा, हामी हाम्रा युवाहरूको भावनात्मक संघर्ष, आशा र सपनाहरूलाई आँखा चिम्लेर हेर्न सक्दैनौं। सबैभन्दा पहिला हामीले सामूहिक रूपमा प्रणालीगत समस्याहरूलाई सम्बोधन गर्नु छ जसले उनीहरूको पीडाको विरूद्धमा दिगो समाधान खोज्छ। गुणस्तरीय शिक्षामा लगानी र थप रोजगारीका अवसरहरू सृजना गरेर उनीहरूको सपना फस्टाउन सक्ने वातावरण निर्माण गरिदिए मात्रै पनि आफ्नो बाटो आफै पहिल्याउन सक्षम छन् हाम्रा युवा । स्वार्थगत राजनितिले बोकाइदिएको बन्दुक बारूदको त्रासघृणाको  मनस्थितीबाट बाहीर निकालेर उनिहरूले स्वतनत्र विचरण गर्न सक्ने आकाश दिनु छ ।

आउनुहोस् हामी एक समाजको रूपमा उनिहरूसँगै बसौं, उनीहरूलाइ सुनौं, र उनीहरूको लागि उज्ज्वल भविष्य सिर्जना गर्न चाहिने राजनितीगत आर्थिक र सामाजीक वातावरण तयार गर्ने प्रयास गरौं । तब मात्र हामीले उनीहरूका सपनाहरू साकार पार्न सक्ने वातावरण प्रदान गर्न सक्छौं, जसले नेपालका युवाहरूलाई सान्त्वना, पूर्ति र उद्देश्य खोज्न प्रोत्साहन गर्छ, जसले गर्दा उनीहरूलाई निराशाको गहिराइमा डुब्नबाट जोगाउन सकिन्छ। उनीहरूले महसुस गरून् कि उनीहरू जीवनको आँधीबेहरीका समुद्रहरू पर्न लाग्दा पार लगाउने सहारा छन् कोही।

उनीहरूमा आफ्नो अस्तित्वको गहिराइमा उज्ज्वल भविष्य सिर्जना गर्ने, सपना र आकांक्षाका उचाहरूलाइ नाघेर संसारलाई आकार दिने क्षमता छ। युवाहरूले शंकाको बन्धनलाई पन्छाएर आफ्नो भित्री शक्तिलाई पुनः पत्ता लगाउने बेला आएको छ। उहाँहरूको छेउमा उभिऔं, आस्था र विश्वास जगाऔं, किनकि उनीहरू हाम्रो भोलिका शिल्पकार हुन्, कहिल्यै निभाउन नसकिने विरासतका वाहकहरू हुन्। हामी सक्छौं युवाहरूको हराएको आत्म-विश्वास फर्काउन, देशका बहादुर छातीहरूको सहास, पाखुराको बल र उनिहरूको निधारबाट पसिना बनेर निस्कने रक्तकणहरू बेच्दै खाएर कस्तो जीवन बाँच्दैछौ हामी? भयो अब, उनिहरूको काँधमा पश्चिमको रंगरहर वा मरूभूमी सेचन गर्न रोकौं त जीवनहरू फूल्नेछन् जसले फेरि एक पटक तराइहरू समेटिनेछन्, पहाडहरू जुटनेछन् अनि हिमालहरू जित्नेछन् ।