२३ वैशाख, चितवन।जिल्ला प्रशासन कार्यालय चितवनको तथ्यांक अनुसार पछिल्लो १२ वर्षमा तेस्रो मुलुकको नागरिकता लिनको लागि ६९ जनाले नेपाली नागरिकता त्याग गरेका हुन् ।
नेपालको राजनीतिक अस्थिरता, बढ्दो बेरोजगारी र आर्थिक समस्याको कारणले रोजगारीको खोजी गर्दैै विदेश गएका नेपालीहरूले स्वदेशी नागरिकता त्यागेर विदेशी नागरिकता लिने क्रम बढेको छ । प्रशासन कार्यालय चितवनको नागरिकता प्रतिलिपि शाखाका नायब सुब्बा गोपीचन्द्र दवाडीको अनुसार विसं २०६८ साल जेठ २ गते देखि २०८० सालको वैशाख २० गते सम्म चितवनका ६९ नागरिकले नेपाली नागरिकता त्याग गरेका छन् । जसमा ८१ प्रतिशत भन्दा बढी पुरुष छन् ।
केहीले विदेशी नागरिकसँग विवाह गरेर नेपाली नागरिकता त्यागे पनि धेरै रोजगारी, अध्ययनलगायत विभिन्न अवसरको खोजीमा विदेश जाने व्यक्तिहरूले नेपाली नागरिकता त्याग्ने गरेको उनले नारायणी अनलाइनलाई जानकारी दिए । दवाडीले भने, ‘२०६८ देखि जिल्लामा नागरिकता त्याग्ने पुरुष ५६ जना र महिला १३ जना रहेका छन् । जुन संख्या पुरुषको भन्दा निकै कम हो । ’ तर, नेपाली नागरिकता त्याग गर्ने महिलाको संख्या जिल्लामा कम भए पनि २०६८ साल जेठ २ गते पहिलो पटक नेपाली नागरिकता त्याग गर्ने भने महिला नै रहेकी थिइन् ।
चितवनबाट नागरिकता त्याग्नेहरुमा अधिकांश नागरिकले नेपाली नागरिकता त्यागेर अमेरिका, युरोप, हङकङ, अष्ट्रेलियाको लिने गरेको र कमले मात्रै भारतको नागरिकता लिने गरेको उनको भनाइ छ । पछिल्लो दुई तीन वर्ष यता भने नागरिकता त्याग्नेको संख्या बढ्दो क्रममा रहेको उनले बताए । उनी भन्छन्, ‘आर्थिक वर्ष २०७७–०७८ मा ६ जनाले, २०७८–०७९ मा ८ जनाले र चालु आवको १० महिनामा पाँच जनाले त्यागेको र यो संख्या अझै बढ्दो क्रममा छ । ’ उनका अनुसार चितवनमा २० वर्ष भन्दा माथि र ५० वर्ष भन्दा कम उमेर समूहका धेरै नागरिकले नागरिकता त्याग गर्ने गरेका छन् ।
जिल्ला प्रशासन कार्यालय चितवनका अनुसार नेपालको कानुनमा दोहोरो नागरिकता लिन पाउने नियम भएको हुँदा कुनै पनि नेपालीले नागरिकता त्याग गर्न परेमा नागरिकता ऐन २०६३ को दफा १० बमोजिम र सोही ऐनको अनुसूचि ९ अनुसार दुतावास, गृहमन्त्रालय र जिल्ला प्रशासनमा निवेदन दिनसक्ने व्यवस्था छ । तर, नागरिकता त्याग्न चाहाने व्यक्ति स्वयम्ले निवेदनमा नागरिकता त्याग्न लागेको कारणसहित कुन देशको नागरिकता लिन लागेको सबै विवरण खुलाउनपर्ने हुन्छ । त्यस्तै एक पटक नेपाली नागरिकता त्यागेर विदेशी नागरिकता लिएपछि पनि पुनः विदेशी नगरिकता त्यागेर नेपाली नागरिकता लिन पाउने हुँदा चितवनमा २०६८ देखि यता एक नागरिकले पुनः नेपालकै नागरिकता लिएका छन् । पुनः नेपालकै नागरिकता लिने उक्त पुरुषले रसियाको नागरिकता त्यागेर नेपालको नागरिकता लिएको तथ्यांकमा उल्लेख छ ।
नागरिकता परित्याग गर्ने प्रक्रिया कस्तो छ ?
नेपाल नागरिकता नियमावली–२०६३ को नियम ९ मा नेपाली नागरिकता परित्याग गर्ने कार्यविधिसम्बन्धी व्यवस्था गरिएको छ ।
कुनै नेपाली नागरिकले नेपालको नागरिकता त्याग्न चाहेमा निज नेपालभित्र बसेको भए सम्बन्धित प्रमुख जिल्ला अधिकारीसमक्ष र विदेशमा बसेको भए सम्बन्धित नेपाली राजदूत वा नेपाली नियोग प्रमुख वा महावाणिज्यदूत वा वाणिज्यदूतसमक्ष आफूले प्राप्त गरेको नेपाली नागरिकताको प्रमाणपत्रको सक्कलप्रति संलग्न गरी निश्चित ढाँचामा सूचना दिनुपर्नेछ । विदेशमा सूचना दिएको भए सात दिनभित्र पूरा विवरण खोली नेपाली राजदूत वा नेपाली नियोग प्रमुख वा महावाणिज्यदूत वा वाणिज्यदूतले परराष्ट्र मन्त्रालयमार्फत मन्त्रालयमा लेखी पठाउनुपर्ने व्यवस्था छ । प्राप्त भएको सूचना मन्त्रालयले सम्बन्धित प्रमुख जिल्ला अधिकारीसमक्ष पठाउनुपर्ने कानुनी व्यवस्था छ । सूचना प्राप्त भएपछि प्रमुख जिल्ला अधिकारीले त्यस्तो सूचना दर्ता किताबमा दर्ता गर्नुपर्नेछ र त्यसरी दर्ता भएको मितिदेखि त्यस्तो व्यक्तिको नेपाली नागरिकता समाप्त हुनेछ ।
नेपाल नागरिकता ऐन–२०६३ को दफा ११ मा कुनै नेपाली नागरिकले विदेशी मुलुकको नागरिकता प्राप्त गरेपछि पुनः नेपालमा आई बसोबास गरेको र विदेशी मुलुकको नागरिकता त्यागेको निस्सा तोकिएको अधिकारीलाई दिएमा त्यस्तो निस्सा दर्ता भएको मितिदेखि निजको नेपाली नागरिकता पुनः कायम हुने व्यवस्था छ ।