०४ मंसिर, काठमाडौं । स्मार्टफोनसँगै विश्वमा सबैभन्दा बढेको ग्याजेट भनेको हेडफोन हो। बिहान हिँड्नेदेखि राति सुत्ने समयसम्म मानिसको कानमा इयरफोन लगाउने चलन बढेको छ। संगीत सुन्ने होस् वा चलचित्र हेर्न होस्, सबैलाई व्यक्तिगत मनोरञ्जन चाहिन्छ, जुन हेडफोन, इयरबड वा इयरफोनले पूरा हुन्छ।
तिनीहरूको नाम र डिजाइन फरक हुन सक्छ, तर उद्देश्य एउटै हो, मानिसहरूलाई राम्रो आवाज प्रदान गर्न। यद्यपि, यसले गम्भीर परिणाम ल्याउन सक्छ। बीएमजे ग्लोबल हेल्थ जर्नलमा प्रकाशित एक अध्ययन अनुसार विश्वभरका एक अर्बभन्दा बढी किशोरकिशोरी र युवाहरू श्रवणशक्ति गुम्ने जोखिममा छन्। हेडफोन र इयरबडको प्रयोग र चर्को सङ्गीतका कारण उनीहरुको सुन्न सक्ने क्षमता समाप्त हुन सक्छ।
संयुक्त राज्य अमेरिकाको मेडिकल युनिभर्सिटी अफ साउथ क्यारोलिनाका अनुसन्धानकर्तासहितको अन्तर्राष्ट्रिय टोलीले विश्वभरका सरकारले तत्काल कदम चाल्नुपर्ने बताएको छ। सरकार, उद्योग र नागरिक समाजले सुरक्षित सुन्ने अभ्यासलाई बढावा दिनुपर्ने अध्ययनका लेखकहरू भन्छन्। अन्वेषकहरूले भने, “विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) को अनुमान छ कि हाल विश्वभर ४३ करोड भन्दा बढी मानिसहरू यो समस्याको सामना गरिरहेका छन्।”
यसबाहेक सेन्टर फर डिजिज कन्ट्रोलको अध्ययनमा पनि यस्तै तथ्यांक बाहिर आएको छ। करिब ५२ लाख किशोर र १७ वर्ष माथिका करिब २.६ करोड युवाको श्रवण क्षमता गुमेको बताइएको छ। यसको कारण अत्यधिक कोलाहल अर्थात चर्को आवाज रहेको बताइएको छ। पर्सनल लिसनिङ डिभाइस (पीएलडी) को प्रयोगका कारण युवाको कान कमजोर भएको बताइएको छ। जसमा स्मार्टफोन, हेडफोन र इयरबड आदि पर्छन्।
अघिल्लो अनुसन्धानले देखाएअनुसार वयस्कहरूको लागि ८० डेसिबल र बच्चाहरूको लागि ७५ डेसिबलको तुलनामा व्यक्तिगत सुन्ने डिभाइसहरूको प्रयोगकर्ताहरूले सामान्यतया १०५ डेसिबल (डीबी) को स्तरमा संगीत सुन्छन्, जुन केही समयको लागि नै भएपनि संगीत सुनुन्।
जम्मा गरिएको डाटा विश्लेषणले पीएलडी प्रयोग र चर्को मनोरञ्जन स्थलहरूमा उपस्थितिबाट असुरक्षित सुन्ने अभ्यासहरूको प्रचलन विश्वभर सामान्य छ र यो क्रमशः २४ प्रतिशत र ४८ प्रतिशत किशोरकिशोरी र युवाहरूमाझ रहेको छ।
यी तथ्याङ्कहरूको आधारमा, अन्वेषकहरूले अनुमान गरेका छन् कि किशोर र युवा वयस्कहरूको विश्वव्यापी संख्या जुन ०.६७ देखि १.३५ अर्बको बीचमा श्रवणशक्ति गुम्ने जोखिममा पर्न सक्छन।
सबै अनुसन्धानहरुले हामी सबैका लागि अलर्ट जारी गर्दछ, किनकि आजकल सबैले इयरफोन प्रयोग गर्छन्। तपाईं संगीत निस्सन्देह सुन्नुहोस, तर धेरै ठूलो स्वरमा होईन्। कम भन्दा कम आवाजमा, स्वर कानमा पुग्नुपर्छ। आफूलाई कुनै समस्या छैन भन्ने सोच्ने मानिसहरूले ठूलो स्वरमा सुन्दा भविष्यमा समस्या निम्त्याउन सक्छ भन्ने बुझ्नुपर्छ।