१२ असाेज, बीबीसी। उनी आफ्ना साथी, फ्यान र राजनीतिक विरोधीलाई आफ्ना शब्द र विरोधद्वारा चकित पार्न पछि हट्दैनन् । अरू केही नभए पनि अंग्रेजीका यस्तो शब्द बोल्छन्, जसको सर्वत्र चर्चा भइरहन्छ । भारतीय कांग्रेस सभापति पदका लागि उम्मेदवारी दिन नआउलान् भन्ने धेरैले आशंका गरेका थिए । तर उनले आफ्ना साथी र आलोचकलाई फेरि एकपटक गलत साबित गरेका छन् ।
एक राजनीतिक टिप्पणीकारले शशि थरुर आफ्नो बलिउड नायकजस्तो देखिने लुक्सले जो कोहीलाई प्रभावित गर्न सक्छन् र यसपटक उनी चुनाव जिते पनि हारे पनि कांग्रेस नेताहरूको ठुलो लीगमा पर्न महत्त्वाकाङ्क्षी प्रयास गरेको बताउँछन् ।
कांग्रेस नेतृत्वको विरोध गर्ने जी-२३ समूहको एक हिस्सा रहेका थरुर, जो राहुल गान्धीको राजनीतिसँग सहमत छैनन्, पहिले ‘भारत जोडो यात्रा’ मा राहुलसँग देखापर्छन् । त्यसपछि सोनिया गान्धीलाई भेट्छन् र कांग्रेस सभापति पदका लागि प्रतिस्पर्धा गर्ने आफ्नो मनसाय व्यक्त गर्छन्। तर उनलाई चिन्ने र उनीसँग काम गर्नेहरू भन्छन् कि थरुर यस्तै छन् र यो नै उनको काम गर्ने तरिका हो।
सोनिया गान्धीसँग कुरा गरेर उनले जी-२३ मा आबद्ध भएर उठेका सबै शंकालाई हटाएका छन्। यो भेट औपचारिकता मात्रै थियो ? कसैलाई थाहा छैन । कांग्रेसका सर्वोच्च नेता उनीसँगै छन् वा छैनन्, अनुमान गर्न सकिँदैन ।
राजनीतिक टिप्पणीकार एमजी राधाकृष्णन भन्छन्, “उहाँको राजनीतिक शैली फरक छ। उहाँ घमण्डविहीन व्यक्ति हुनुहुन्छ। उहाँले संसारका ठूला नेता, व्यापारी, बुद्धिजीवी र पार्टीका मानिसहरूसँग कुनै घमण्ड बिना कुरा गर्नुहुन्छ।”
जनतासँगको सञ्चारको यो विधिले थरूरलाई २००९ को लोकसभा चुनावमा तिरुवनन्तपुरम सिटबाट जित दिलायो। त्यतिखेर उनलाई बलियो उम्मेदवार मानिदैनथ्यो । तर अहिले उनले यही सिटबाट जितको ह्याट्रिक गरेका छन् । यसको मतलब उनलाई स्थानीय कांग्रेस इकाइबाट धेरै समर्थन छ भन्ने होइन । त्यसैले पार्टीको केरला इकाइले पार्टीको उच्च कमाण्डले समर्थन गरेको उम्मेदवारलाई समर्थन गर्ने प्रस्ताव पारित गरेको छ ।
सांसद के मुरलीधरनले भने, ‘उनले एउटा मात्र भोट पाउनेछन्, जुन उनले आफैँलाई दिनेछ। पीसीसीले निर्णय गरेको छ कि उसले नेहरू परिवारको साथ रहेकालाई समर्थन गर्नेछ।’
अर्का सांसद बेनी बेहनानले भने, “मलाई लाग्दैन कि उनी आफैँ यसबारे गम्भीर छन्। उनले आफ्ना साथीहरूसँग पनि यसबारे कुरा गरेका छैनन्। म उनको साथी हुँ, उनले यसबारे केही भनेका छैनन्। राज्यको प्रस्तावको विरुद्धमा कुनै पनि इकाई जाने छैन।’
उनी पार्टी अध्यक्ष पदका लागि लडिरहेका छन्, त्यसैले उनलाई प्रदेश इकाइले साथ दिएको छैन भन्ने होइन । धेरै अवसरहरूमा उनले पिनाराई विजयनको सरकारको प्रशंसा गरेका छन्, जुन उनको पार्टीले विरोध गरेको छ।
पछिल्ला दिनमा उनले मुख्यमन्त्रीको विशेष आयोजना मानिने सिभरलाइन रेल परियोजनाको विषयमा दिएको अभिव्यक्ति फिर्ता लिनुपरेको थियो । एलडीएफ र कांग्रेसको नेतृत्वमा यूडीएफ बीचको प्रतिस्पर्धात्मक वातावरणमा, त्यस्ता बयानहरूले पार्टीलाई हानी पुर्याउन सक्छ।
राजनीतिक टिप्पणीकार राधिका रामाशेसन भन्छिन्, ‘सोनिया गान्धीले उनको प्रतिभा बुझ्छन् । तर सोनियासँगको सम्बन्धको बाबजुद उनी कहिल्यै पूर्ण क्याबिनेट मन्त्री वा कांग्रेस कार्यसमितिको सदस्य बन्न सकेनन् । उनी विवादमा रहिरहे र मनमोहन सिंहको मन्त्रालयबाट राजीनामा दिनुपर्यो।
सजिलो थिएन यात्रा
सेन्ट स्टीफन्स कलेजमा पढेका थरुरलाई देशका थोरै बुद्धिजीवीहरूमा गनिन्छ । विदेशमा पनि पढेका उनी सानै उमेरमा संयुक्त राष्ट्र संघसँग जोडिए । उनी संयुक्त राष्ट्र संघको उप-महासचिव बने । भारतले उनलाई महासचिव पदका लागि समर्थन गरे पनि सफल हुन सकेनन् ।
कूटनीतिमा आफ्नो उत्कृष्ट करियरको दौडान, उनले आफ्नो पुस्तक लेखनको बानीलाई जारी राखे, जुन उनीसँग १० वर्षको उमेरदेखि थियो। उनले दुई दर्जनभन्दा बढी पुस्तक लेखेका छन् र धेरै पुरस्कार जितेका छन् । उनले फिक्शन, नन-फिक्शन, राजनीति र यहाँसम्म कि धर्ममा पुस्तक लेखेका छन्।
थरुर भर्सेस विवाद
संयुक्त राष्ट्रको सर्वोच्च पदमा नपुगेपछि थरुरले धेरै प्रसिद्ध प्रकाशनहरूको लागि लेखे । उनी कांग्रेसको विचारधारासँग सहमत थिए, त्यसैले उनले यो पार्टीमा प्रवेश गर्ने निर्णय गरे । सोनिया गान्धीले नै उनलाई तिरुवनन्तपुरमबाट पार्टीको टिकट दिएकी थिइन् ।
उनलाई परराष्ट्र मन्त्रालयमा राज्यमन्त्रीको जिम्मेवारी दिइएको थियो तर आईपीएलमा उनको कोच्ची टोलीको बढुवालाई स्वार्थको द्वन्द्वको रूपमा व्याख्या गरियो । उनकी प्रेमिका सुनन्दा पुष्कर यस टोलीसँग जोडिएकी थिइन्, जो पछि उनकी श्रीमती पनि बनिन्। त्यतिबेला गुजरातका मुख्यमन्त्री नरेन्द्र मोदीले उनलाई ‘५० करोडकी प्रेमिका’ भनेका थिए ।
तर खुलेर बोल्न परिचित थरुरले भने, ‘मेरी श्रीमती अमूल्य छिन्, कुनै पनि काल्पनिक ५० करोडभन्दा बढी । यो बुझ्नको लागि तपाईंले कसैलाई माया गर्न सक्षम हुनुपर्दछ।’
लामो समयपछि थरुर मानव संशाधन मन्त्रालयमा राज्यमन्त्रीको रूपमा फर्किए । थरुरको भाषण अहिले पनि इन्टरनेटमा शेयर भइरहेको छ, जसमा उनले बेलायतसँग सबैभन्दा धनी देशलाई कब्जामा लिएको क्षतिपूर्तिको माग गरिरहेका छन् । उनले सम्बोधनमा सन् १७०० मा भारतको जीडीपीको दर २७ प्रतिशत रहेको र बेलायतले भारतको सबै सम्पत्ति लुटेको उल्लेख गरेका छन् । बेलायतले भारतलाई शोषण गरेर र गरिब देशको रूपमा छोडेको आरोप लगाएका छन् ।
उनको भाषणको सामाजिक सञ्जालमा निकै प्रशंसा भयो । प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले पनि यसको प्रशंसा गरेका थिए । यता थरुरले स्वच्छ भारत मिशनलाई समर्थन गरेका थिए, जसमा कांग्रेसले असन्तुष्टि व्यक्त गरेको थियो।
थरुर त्यसपछि फेरि समाचारमा आए जब उनकी श्रीमतीको शङ्कास्पद अवस्थामा मृत्यु भयो । उनीमाथि आत्महत्याका लागि दुरुत्साहन गरेको आरोप लागेपनि पछि अदालतले उनलाई यस मुद्दामा सफाइ दिएको थियो ।
युवाहरू माझ प्रसिद्ध
विवादहरूको बाबजुद, थरुर सधैँ युवा, विशेषगरी सहरमा बस्ने र अङ्ग्रेजी बोल्नेहरूको मनपर्ने व्यक्ति हुन्। उनको कुनै पनि सार्वजनिक व्याख्यान त्यस्तो छैन, जहाँ युवाहरूको भीड जम्मा नहोस् । तर सबरीमाला मन्दिरको बारेमा सर्वोच्च अदालतको निर्णयलाई थरुरको अस्वीकृतिले धेरैलाई आश्चर्यचकित तुल्यायो। अदालतले महिनावारी भएका केटीहरूलाई मन्दिर जान अनुमति दिएको थियो। तर उनको पार्टीले ५० वर्षभन्दा कम उमेरका महिलालाई मन्दिर प्रवेश नगर्ने परम्परालाई समर्थन गरेको छ ।
तर आफूलाई हिन्दु भनाउने थरुर, जसलाई चर्चको समर्थन पनि छ, उनको निर्वाचन क्षेत्रका महिलाहरूले समर्थन गरे।
राधाकृष्णन भन्छन्, “उहाँ जस्तो हुनुहुन्छ त्यसरी नै मानिसहरूलाई भेट्नुहुन्छ। मध्यम वर्गले उनलाई माया गर्छन् । उनी आजको समयको मानिस हुन् । म निराश छु कि उनले आफ्नो क्षेत्रको लागि केही ठुलो काम गरेका छैनन् । तर यदि चुनाव अझै भयो भने उनी जित्नेछन् किनभने उनको सञ्चार शैली अद्भुत छ। यद्यपि उहाँको प्रभाव उत्तर प्रदेश र उत्तरका राज्यहरूमा कम छ।”
थरुर के चाहन्छन् ?
राधिका रामाशेषण भन्छिन्, “उनका फ्यानहरू देशभर छन्। उनी हिन्दीमा बोल्छन् कि यस क्षेत्रका जनताले पनि उनलाई भोट दिन्छन्, तर त्यो सम्भव देखिँदैन । यो पनि बुझ्नुपर्छ कि के कामराज, एस निजलिंगप्पा र पी.वी. नरसिंह राव, कांग्रेसले दक्षिण भारतका कुनै पनि व्यक्तिलाई कांग्रेसले अध्यक्ष बनाएको छैन।”
‘गेहलोत लगभग उम्मेदवार बन्ने पक्का भएको बेला गान्धी परिवारका वफादारहरू पीसीसी प्रमुख थरुरलाई साथ दिने सम्भावना कम छ।”
तर दिल्लीका एक कांग्रेस नेताले नाम नछाप्ने सर्तमा थरूरले चुनाव लड्दा कुनै नकारात्मक नतिजा नआउने बताए । उनका अनुसार, ‘उनी गान्धी परिवारलाई चुनौती दिइरहेका छैनन्। उनी चुनावमा उठ्दा कांग्रेसमा जो कोही पनि अध्यक्ष पदका लागि लड्न सक्छ भन्ने सन्देश दिन्छ। यो बाहिर जाने ठुलो सन्देश हो। जति धेरै जी-२३ का उम्मेदवारहरू हुन्छन् यो सन्देश बलियो हुनेछ।”
ती नेताका अनुसार ‘उनले धेरै मत नपाउने विश्वास छ । उनी स्मार्ट छन् र यो उनलाई थाहा छ। यसको मतलब उनी अध्यक्ष पदका लागि प्रतिस्पर्धा गर्ने शीर्ष नेताहरूको समूहमा सामेल हुन चाहन्छन्।’