२८ आश्विन, लमजुङ । वर्षमा एक दिन धर्ती छाड्नुपर्छ भन्ने मान्यतले पिङ हाल्ने र दशैँमा पिङ खेल्ने चलन छ । तर हिजोआज यस्ता सँस्कृति बिस्तारै हराउँदै गएका छन् । सँस्कृतिकै रुपमा विकास भएको पिङ संरक्षणका लागि स्थानीय संस्था तथा व्यक्तिले पनि चासो नदेखाएको बेसीशहर–८ का कमला केसी बताउँछिन् ।
आधुनिक जीवनशैली र युवापुस्तामा सँस्कृति संरक्षणमा मोह नहुँदा लमजुङका ग्रामीण भेग र बस्तीका टोलटोलमा हालिने र खेलिने पिङ लोप हुँदै गएको छ । ‘पिङ किशोर, युवादेखि वयस्कसम्म सबै मानिसको रुचीको विषय हो’ कमलाले भनिन्, ‘केही वर्षअघिसम्म टोलटोलमा पिङ हाल्ने चलन थियो तर अहिले गाउँमा एउटा पिङ पनि नदेख्दा चिन्ता लाग्छ ।’ केही वर्षअद्धिसम्म समुदायका सबै जुटेर पिङ राखेर खेल्ने गरेको उनले सम्झिइन ।li
आजभोलि लिंगे पिङ तथा रोटे पिङ लोप हुने अवस्थामा पुगेको सुन्दरबजार नगरपालिका–८ भोटेवडारका डम्बरबहादुर अधिकारी पनि बताउँछन् । ‘पिङ खेल्ने रहर धेरै छ, रहर भएर मात्र के गर्नु, पिङ हाल्ने हाल्ने मान्छे समेत गाउँमा पाउन छाडिसके उनले गुनासो गरे । उनी भन्छन्, ‘दशैँतिहारमा अनिवार्य जस्तै बनेको पिङ हाल्ने चलन पछिल्लो समय लोप हुँदै गएको छ ।’
दोर्दी गाउँपालिकाका कृष्ण नेपाली गाउँमा कतै पिङ नदेखेपछि दशैँ खल्लो भएको बताउँछन् । ‘पहिले टोलटोलमा पिङ थाप्ने प्रतिस्पर्धा नै हुन्थ्यो तर यसवर्ष मुस्किलले देखिन्छ ।’ कोरोना महाकारी र युवाहरूमा पिङप्रतिको अकर्षण घटेकाले पनि यस्तो भएको हुनसक्ने उनले बताए ।
सँस्कृति हस्तान्तरण नहुँदा समस्या: गुरुङ
नेपाली मौलिक परम्परा तथा सँस्कृति युवापुस्तामा हस्तान्तरण गर्न नसक्दा आफैँले संस्कृतिको लोप भएको देख्नुपरेको दोर्दी गाउँपालिकाका अध्यक्ष ओमबहादुर गुरुङले बताए । उनले भने, ‘बेरोजगारीका कारण युवा गाउँमा नबस्दा पिङ बनाउने सँस्कृतिसँगै बडादशैँका बेला गाउँका बाटा, पाटी पौवा, सार्वजनिकस्थल सरसफाई गर्ने परम्परासमेत हराउँदै गएको छ ।’
सार्वजनिक स्थलमा भेटिने पिङहरू मानिसको मनोरन्जनको साधनका रुपमा लिइने चलन थियो । पछिल्ला वर्षहरूमा सूचना प्रविधिको क्षेत्रमा भएको विकासले मानिस एक्लै रमाउन थालेका छन् । सार्वजनिक स्थल, समूहमा रमाउनेहरू बिस्तारै कमी हुँदा पिङ खेल्न संस्कृति नै हराउँदै गएकोमा बुढापाकाहरू चिन्तित छन् ।
‘दशैँका बेलामा बस्तीका टोलटोलमा पिङ हाल्न लागि आतुर हुने र खेल्नका लागि तछाडमछाड गर्ने देखिन्थ्यो, तर पछिल्ला वर्षमा युवा पुस्तालाई पिङप्रति चासो नै छैन,’ अध्यक्ष गुरुङले भने । युवापुस्ता पिङप्रति आकर्षित हुन नसक्दा पिङ खेल्ने संस्कृति नै हराउन थालेको हो लमजुङ उद्योग वाणिज्य संघका अध्यक्ष गुणराज सिलवालले भने व्यावसायिक प्रयोजनका लागि सञ्चालन हुने मेला, महोसत्वमा नै मानिस आधुनिक ढंगका पिङ खेल्न पाइने भएपछि पिङप्रतिको रुचि कमजोर हुँदा दशैँ तिहारमा खेलिने पिङ प्रविधि नै लोप हुने अवस्थामा पुगेको हो । युवा पुस्ता पिङप्रति आकर्षित छैनन् जसका कारण पिङ नै पहिलाभन्दा कम हालिने उनको भनाइ छ ।