२६ फागुन, काठमाडौं । मिति २०७७ साल फाल्गुन २७ गते विहीबार कृष्णपक्ष त्रयोदशी तिथी अपरान्ह २ / ५२ बजेसम्म त्यस उप्रान्त चतुर्दशी तिथी आरम्भ भएकोले बिशेष यो दिन भगवान शिवजीको पूजा अर्चना बेलपत्र द्वारा र विभिन्न फलफूलहरुको साथमा निलाहर व्रतबसी रात्रीमा शिवलिंगमा बिशेष पूजा र आरतीबाली जाग्राम बस्ने गर्नुपर्दछ। शिव भनेको कल्याणकारी हो। जसले सवैको कल्याणकोलागि कालकुट बिष समेत आफुले पान गर्नुभयो। फेरि शिवको शिरमा जटा, चन्द्रमा र गंगा बसेको हुनाले उहाँलाई आसुतोष भनिन्छ। त्यसैले महादेवलाई तुरुन्तै खुसिहुने देवताका रुपमा पूजा गरीन्छ ।
शिवरात्री पर्व फागुन कृष्ण चतुर्दशीमा मनाइन्छ । शिवरात्री पूजामा व्रतालुहरु भगवान शिवको ध्यान र जप गर्छन् । कतिपयले शिवरात्रीलाई ऋषि बोधोत्सवका रुपमा मनाउने गरेका छन् ।
शिवार्चनमा इशानमूर्तिलाई दूधले र अघोरमूर्तिलाई दहीले, वामदेवमूर्तिलाई ध्यूले स्नान गराइन्छ । महाशिवरात्री हिन्दुहरुको एक प्रमुख चाड हो । सृष्टिको प्रारम्भमा यसै दिन मध्यराति भगवान शंकर ब्रह्माबाट रुद्ररुपी शिवको रुपमा अवतरण भएको र शिव पार्वतीको विवाहको दिन हो।प्रलयको बेलामा यसै दिन प्रदोषको समय भगवान शिव तांडव नृत्य गर्दै ब्रहृमण्डलाई तेस्रो नेत्रको ज्वालाबाट समाप्त गर्दछन् ।
यसैकारण उनलाई महाशिवरात्री अथवा कालरात्री भनिन्छ ।मल्लकालमा कलात्मक, मौलिक वास्तुकलाले भरिएको शैव सम्पदा निर्माण भएको पाइन्छ । यसरी नेपालमा शैवमतको बढ्दो प्रभावलाई निस्तेज पार्न नेस ४७० मा बंगालका सुल्तान समसुद्दिनले यहाँ आक्रमण गरी ठाउँ-ठाउँको देवमन्दिर नष्ट गर्ने क्रममा आराध्यदेव पशुपतिनाथको शिवलिंगलाई दुई टुक्रा पारिदिएको इतिहासमा उल्लेख छ ।
तत्कालीन भारदार जयसिंहराम बर्द्धनले मुसलमानहरूले बिगारेको पशुपतिको शिवलिंगको ठाउँमा नयाँशिवलिंगसहित अनेकौं ठाउँमा नयाँ शिवलिंगहरू समेत बनाउन लगाए ।
जसरी पशुपतिनाथ शैवमार्गी हिन्दुको एकमात्र शिवलोकका रूपमा प्रसिद्ध छ । प्रत्येक वर्ष फागुण कृष्ण चतुर्दशीका दिनलाई शैवरात्रिको नाम दिइएको छ । हाम्रो संस्कृतिमा कालरात्रि, सुखरात्रि, मोहरात्रि र शिवरात्रि प्रख्यात छन् । शिवरात्रि कै दिन भगवान् शिवको पार्वतीसँग विवाह भएको मानिन्छ । त्यस्तै यो दिन भगवान् शिवलाई आराधना गर्ने सबैभन्दा उपयुक्त दिनका रूपमा धर्मग्रन्थहरूमा व्याख्या भएको पाइन्छ । इशान संहितामा यो दिन भगवान् शिवको आराधना गरी व्रत उपासना गरेमा मनुष्य जीवनबाट मुक्ति पाउने उल्लेख छ ।
अर्काे एक धर्मग्रन्थअनुसार निषादराज सुन्दर सेनकनले अन्जानमै यो दिन व्रत बस्न पुग्दा मृत्युपर्यन्त उनी शिवलोकमा पुगी भगवान् शिवको सेवक बन्न पुगेको उल्लेख छ ।
स्कन्द पुराणमा पनि शिवरात्रि को महत्त्व झल्काउने क्रममा चण्ड नामका एकजना दुष्ट र उनकी पत्नीले अन्जानमा यो दिन व्रत लिन पुग्दा भगवान् शिव प्रसन्न हुन पुगी उनीहरूले शिवलोकमा बास पाएको उल्लेख छ ।
स्कन्द पुराणमा यतिसम्म उल्लेख छ कि जो मनुष्यले यो दिन भगवान् शिवको आराधना गरी व्रत बस्दछ उसले जीवनमा दोस्रोपटक मनुष्य भई जन्म लिंदा आमाको दूध पिउनु पर्दैन ।
अन्त्यमा एकजना ब्याधाले पनि अन्जानमा यो कथा सुनेर वेलपत्र शिवजीलाई चढाएको प्रवाभ र मृगहरुको सत्यता देखेर आफ्नु शिकारीपनलाई छोडी उसलाई धर्म ,अर्थ ,काम ,मोक्ष प्राप्तभई शिवलोक, कैलाशमा गएर आनन्दसँग बिहारगर्न पाएको कथा छ।
त्यसैले हिन्दुधर्मालम्विहरुले यो व्रत जानेर वा अन्जानमा भएपनि अवस्य गर्नुपर्दछ।
Comments
